Auzef Psikoloji Ünite -12
https://lolonolo.com/2024/09/22/psikoloji-2024-unite-12/
Psikolojinin Temel Kavramları: Duygular, Algı ve Bellek
Giriş
Psikoloji bilimi, insan davranışlarını ve zihinsel süreçleri anlamaya yönelik önemli teoriler ve kavramlar geliştirmiştir. Bu kavramlar arasında duyguların işlevi, algı sürecinin temel özellikleri, bellek kapasitesi ve kişilik yapısı yer alır. Duyguların bireylerin karar verme ve sosyal etkileşim süreçlerindeki rolü, James-Lange teorisi gibi psikolojik yaklaşımlar aracılığıyla anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, algı ve bellek süreçleri insan zihninin çevresini nasıl algıladığı ve işlediği konusunda önemli bilgiler sunar. Bu makalede, psikolojinin temel kavramlarına dair farklı teoriler incelenecek ve insan zihninin bu süreçleri nasıl yönettiği ele alınacaktır.
Duyguların İşlevi ve James-Lange Teorisi
Duygular, insan hayatında önemli işlevler üstlenir. Duyguların en önemli işlevlerinden biri, bireylerin düşünme, karar verme ve sosyal etkileşim süreçlerini yönlendirmesidir. Örneğin, bir bireyin öfke duygusu, belirli bir durumda ona tepki verme ve hareket etme biçimini etkileyebilir. Aynı şekilde, sevinç ya da mutluluk, sosyal ilişkilerin güçlenmesine yardımcı olabilir. James-Lange Teorisi ise duyguların ortaya çıkışına fizyolojik bir perspektif getirir. Bu teoriye göre, bir uyarıcıya verilen fizyolojik tepki sonucunda duygular ortaya çıkar. Örneğin, bir kişi korku verici bir durumla karşılaştığında, önce bedensel tepkiler (kalp atışlarının hızlanması gibi) ortaya çıkar ve ardından bu bedensel değişiklikler korku duygusu olarak algılanır.
Algı Süreci ve Temel Özellikleri
Algı, duyusal bilgilerin beyin tarafından işlenmesi ve anlamlı bir şekilde organize edilmesi sürecidir. Bu süreç, bireyin çevresindeki uyaranları nasıl anladığını ve tepki verdiğini belirler. Örneğin, görsel bir uyaran olan bir nesnenin tanınması, algı sürecinin bir ürünüdür. Bu süreç, sadece dışsal duyusal bilgilerle sınırlı değildir; aynı zamanda bireyin geçmiş deneyimlerine ve zihinsel şemalarına da dayanır. Algı, bireylerin dünyayı anlamlandırma ve deneyimlerini organize etme biçimlerinin temelini oluşturur. Plutchik'in duygular teorisinde algı ve duygular arasında da önemli bir ilişki kurulmuştur; güven, korku ve öfke gibi temel duygular, bireyin çevresiyle olan etkileşimlerinde belirleyici rol oynar.
Bellek Kapasitesi ve Kısa Süreli Bellek
Bellek, insan zihninin bilgileri depolama, hatırlama ve gerektiğinde kullanma yeteneğidir. Belleğin en önemli bileşenlerinden biri olan kısa süreli bellek, sınırlı bir kapasiteye sahiptir. George A. Miller’ın "sihirli sayı 7±2" teorisine göre, kısa süreli bellek aynı anda ortalama 7 birim bilgiyi saklayabilir. Bu sayı, bireyin yeni bilgileri işleyip depolama kapasitesini sınırlar. Kısa süreli belleğin kapasitesi, bireyin öğrenme ve bilgi işleme süreçlerini doğrudan etkiler. Örneğin, bir telefon numarasını hatırlamak ya da bir listeyi kısa bir süre boyunca zihinde tutmak, kısa süreli belleğin işlevleri arasındadır. Miller'ın teorisi, belleğin sınırlarını ve nasıl işlediğini anlamak açısından psikoloji literatüründe önemli bir yer tutar.
